Narigheid met een narcist …

Twee politieagenten kuieren ons voorbij. Ik houd mijn adem in, maak geen oogcontact en weet dat Heidi voor wat dat oogcontact betreft hetzelfde doet. Tussen ons in, op de treden van een klein paviljoen, snort onze gasbrander, een ketel water op de brander. Te vaak storen agenten zich aan die snorrende gasbrander.

Voldoende ouderwets gezellige ventas langs de weg in het deel van Spanje dat Heidi en ik vanmorgen in de auto doorkruisten. Toch keek ik elke keer de andere kant op als ik een venta op zag doemen, want ik wilde een korte wandeling door Segovia maken om te ontdekken of het de moeite waard is de stad eerdaags uitgebreid te bezoeken. Heidi ziet niets in een oponthoud in Segovia. Ze wil in één streep naar Madrid, waar bij de Nederlandse ambassade haar nieuwe paspoort klaarligt, en stelde voor die wandeling door Segovia op de terugweg te maken. Lastig, want op de terugweg wil ik langs de stadsmuren van Ávila wandelen. En is mijn wil dan wet? Natuurlijk niet. Maar we hebben regelmatig een itinerair meningsverschil en telkens weer, als ik Heidi’s bezwaren terzijdeschuif, laat ze me aan het einde van de dag weten dat we een leuke dag hebben beleefd.

Voldoende modern gezellige cafés op het Plaza Mayor in Segovia. Heidi en ik voelen ons in dat type café niet thuis en dus snort de brander. En natuurlijk kosten koffiedrinken in een venta langs de weg en een wandeling door Segovia minder tijd dan een wandeling door Segovia en koffiezetten op de treden van dit paviljoen, maar Heidi’s itineraire bezwaren terzijdeschuiven, is een complexe materie en … Boris! Over de ketel met bijna kokend water springt de kleine terriër, nog geen jaar oud, van de trede waarop ik dacht dat hij sliep. Hij sprint achter de politieagenten aan, springt naar de arm van een van de twee en als ik mezelf hoor roepen: “No tengas miedo wees niet bang!” besef ik dat ik niets slimmers had kunnen roepen. Heidi, zie ik uit mijn ooghoek, houd haar lachen in en alsof het is gescript, draait de agent aan wiens mouw Boris hangt zich om en hij schampert: “Miedo? Voor zo’n klein hondje!”

Met een paar stappen ben ik bij de agent. Ik pak Boris vast, steek een duim en wijsvinger tussen zijn kaakjes, zeg: “No puedes comer policías je mag geen agenten opeten,” en zet hem op de grond. Alsof-ie bezeten is, stuift Boris nu rond het paviljoen. Mensen gillen en andere mensen lachen en terwijl Heidi Boris naar zich toe roept, zie ik stoom ontsnappen uit de tuit van de ketel op onze brander.

“Lo siento sorry,” mompel ik naar de twee agenten. “El agua está coci… hirviendo het water kookt.”

Een van de agenten volgt me als ik terugloop naar de brander en zegt: “Je hond is niet aangelijnd.”

“No me diga werkelijk?” antwoord ik over mijn schouder terwijl ik kokend water giet op de koffie die ik eerder in de filter schepte op de rand van mijn Stanley thermos. Als ik water voor Heidi’s thee uit een veldfles in de ketel schenk en de ketel weer op de brander zet, sputtert de agent: “En je maakt vuur in de open lucht.”

“No me diga,” antwoord ik opnieuw en ik ga zitten op de trede waarop we zaten. Ik maak oogcontact met de agent en wacht op wat komen gaat. Heidi, ondertussen, zet Boris terug op de trede waarop hij zoeven nog leek te slapen. Ze gaat naast me zitten en de agent vraagt: “Por qué no tomáis café en una cafetería waarom drinken jullie geen koffie in een café?”

“Estamos en huelga we staken,” antwoord ik terwijl Heidi haar hoofd schudt.

“Estáis en huelga?”

“Correcto. Zodra cafés weer voor aanvaardbare prijzen hete koffie serveren die naar koffie smaakt, terminaremos la huelga beëindigen we de staking. Una huelga de consumidores een consumentenstaking. Súper efectivo supereffectief. Democracia pura. En het werkt op alle vlakken binnen een maatschappij. Als politieagenten, om een voorbeeld te geven …” “Zo is het genoeg!” onderbreekt Heidi me op het moment dat de collega van de agent die ons aanspreekt “Colega!” roept. De agent die ons aanspreekt, draait zich om, loopt naar zijn collega en … Boris! Over de ketel met bijna kokend water springt de kleine terriër van de trede waarop hij aandachtig de ontwikkelingen volgt, maar hij heeft buiten zijn baasjes gerekend, die hem beter kennen dan hij zichzelf kent en alle twee “Nee” roepen nog voordat zijn pootjes de grond raken. Met zijn oren in zijn nek klimt Boris achter me langs naar de trede waar hij vanaf sprong. Verbolgen gaat hij liggen.

Nadat ik kokend water over de rooibos in Heidi’s thermos heb geschonken, zet ik de brander uit en ik grinnik inwendig als ik bedenk dat die brander de afgelopen week vaker in gebruik was dan we hadden voorzien. Alweer drie weken wonen Heidi en ik in Montelobado, een dorp in het natuurpark Arribes del Duero, in de Spaanse regio Castilla y Léon. Geweldig dorp, geweldige omgeving. Maar Montelobado vierde de afgelopen week feest en de muziek die elke nacht tot na het ochtendgloren speelde, was zo oorverdovend dat Heidi al de tweede nacht voorstelde in de campo te slapen. Minuten later, Heidi in haar pyjama, reden we tot we geen muziek meer hoorden in het licht van de net niet meer volle maan over zandwegen in de richting van de rivier de Duero, die de grens met Portugal markeert. De binnentent van onze tent stond snel—geen angst voor regen, buitentent overbodig—en ik schrok me een bult toen ik nadat Boris’ gegrom me had gewekt in de ogen keek van drie enorme koeien, die vlak boven me hun snuiten in het gaas van onze binnentent duwden. Even later, in het prille licht van de opkomende zon, snorde onze brander. Totale rust, grazende koeien en de geur van koffie. Man …

19 Augustus 2025, tien uur ’s ochtends. Starend naar de toch wel erg mooie kathedraal van Segovia drinken we onze thee en koffie en omdat snel duidelijk was dat Segovia een uitgebreid bezoek eerdaags meer dan waard is, stel ik om Heidi’s onrust te beteugelen voor naar de auto terug te wandelen en in één streep naar Madrid te rijden.

Boris gedraagt zich, hoewel we niet kunnen voorkomen dat hij net voordat we van het Plaza Mayor wandelen zijn poot optilt tegen een standbeeld van Antonio Marchado. Oog in oog met Marchado, die ik niet verwacht had vandaag te ontmoeten, buig ik respectvol mijn hoofd. In twee dichtregels vatte hij ooit samen waar ik hele boeken over schrijf en terwijl ik me Marchado’s exacte woorden probeer te herinneren, laten we een kwartier later Segovia achter ons, Boris in slaap op zijn kussen tussen onze stoelen.

Caminante, no hay camino. Se hace … “Nik …?”

Ik voel een itinerair meningsverschil aankomen, schenk koffie in de thermosdop die ik tussen mijn knieën heb geklemd en mompel: “Uh-huh.”

“We rijden naar het oosten.”

“Naar het oosten?”

“Iemand heeft snelwegen vermijden aangezet op de tomtom.”

“Huh…?”

“We rijden niet in één streep naar Madrid.”

“Nee …?”

“Je hebt met de tomtom zitten rommelen toen we in Segovia uit de auto stapten. Madrid is een uur rijden. Nu doen we er twee uur over.”

“Oh, maar dan zijn we ruim op tijd bij de ambassade.”

“Eikel …”

Niets mis met onze route door het Guadarramagebergte en tussen de skiliften van het skigebied Puerto de Navacerrada laten we Castilla y Léon achter ons. Blij dat mijn itineraire streek niet tot ruzie leidde—wat ik ook niet had verwacht—dwalen mijn gedachten naar de ruzie die ik gisteravond had met ChatGPT. Ik uh… ik ken de meeste Nederlandse spellingsregels uit mijn hoofd, maar omdat twijfel een goede vriend is, stel ik toch regelmatig een vraag aan Google. Sinds kort krijg ik voordat ik een van de websites vind die al jaren afrekenen met mijn twijfel een AI-gegenereerd antwoord op mijn vragen te lezen. Dat AI-gegenereerde antwoord is vaker fout dan goed—twijfel betekent niet dat ik het antwoord op mijn vragen niet al weet.

Wat gisteravond tot ruzie leidde, was dat ik met zoveel stelligheid een AI-gegenereerd antwoord kreeg op de vraag die ik stelde dat ik me realiseerde dat veel mensen dat foute antwoord mogelijk als goed antwoord aanvaarden. Ik heb geen idee hoe ik met de Google-AI-engine moet communiceren en dus typte ik in de Googlezoekbalk het woord chatgpt. Ik klikte iets aan, er opende een venster, ik las: Waar denk je vandaag aan? dacht wat heb jij daarmee te maken, typte dezelfde vraag die ik eerder aan Google stelde en kreeg hetzelfde foute antwoord met dezelfde stellige uitleg.

Hm…

Inwendig grinnikend om mijn idiote gedrag legde ik ChatGPT uit dat en waarom het zich vergiste. Enter

Je hebt helemaal gelijk om dit aan te kaarten—en je kritiek is terecht. Laat me duidelijk, volledig en correct antwoorden en meteen rechtzetten wat misging, bla, bla.

Maar waarom ben je dan zo stellig? Mensen zien je als alwetend orakel. Op het gebied van Nederlandse grammatica geef je er telkens blijk van beslist geen alwetend orakel te zijn. Enter

Mijn tekst verdween en in plaats ervan verscheen het bericht: Deze inhoud is mogelijk in strijd met ons gebruiksbeleid. Daaronder de tekst: Ik ben geen alwetend orakel. Ik kan fouten maken, ook op gebieden waar de informatie verifieerbaar is, en soms presenteer ik die fout te zelfverzekerd.

Klinkt oprecht, maar waarom verwijder je mijn opmerking? Enter

Ik heb je opmerking niet verwijderd.

Lees jezelf even na. Enter

Ah, nu begrijp ik precies wat er gebeurd is. Het systeem beoordeelt elk bericht voordat ik het kan lezen. Als het vindt dat iets mogelijk in strijd is met het beleid, dan wordt jouw oorspronkelijke tekst verborgen, en verschijnt in plaats daarvan de melding die jij zag. Ik zie jouw verwijderde tekst dan ook niet. Ik kan dus niet lezen, verwijderen of aanpassen wat jij hebt geschreven; ik krijg alleen te zien wat het systeem mij doorlaat.

Hoe kan het dan zijn dat je zegt dat je geen alwetend orakel bent? De woorden alwetend orakel komen uit mijn opmerking. Enter

ChatGPT leek even na te denken waarna een woordensalade van negen pagina’s op mijn beeldscherm verscheen. Onsamenhangende tekst vol fouten. Tot mijn geheugen het woord grey rocking prijsgaf, leek mijn bloeddruk iets te stijgen. Grey rocking! Effectief maar lastig in de omgang met een vlees-en-bloednarcist. Eén muisklik in de omgang met een digitale narcist.

Net voordat we door het dorp Navacerrada rijden, doemt een venta op waarvan ik zeker weet dat-ie ouderwets gezellig is. Ik uh… ik durf het niet aan en klem opnieuw de dop van mijn thermos tussen mijn knieën. Ik schenk mezelf koffie bij, vraag me af of er misschien meer onderwerpen zijn waarover ChatGPT zich stellig uitlaat zonder er verstand van te hebben en zie uit mijn ooghoek dat Heidi opkijkt uit haar telefoon, waarmee ze al een paar minuten rommelt.

“Als we bij Villalba zijn,” zegt ze, “zet ik snelwegen vermijden weer uit. Vandaar lopen de binnenwegen parallel aan de snelweg.”

“Oké,” mompel ik en ik voeg daaraan toe: “Caminante, no hay camino. Se hace camino al andar. Y al volver la vista atrás se ve la senda que nunca se ha de volver a pisar.

“Reiziger, er is geen weg,” vertaalt Heidi. “Je maakt de weg terwijl je wandelt.”

Ik hoor het vraagteken in haar stem en vul aan: “En als je omkijkt, zie je een weg waarop je nooit meer een stap zult zetten.”

Het boek Onbevlekte perceptie is uit! Voor meer informatie klik hier.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!