Gepubliceerd in De Andere Krant van 28 oktober 2023.

Niemand in de Cockpit, het verkiezingsprogramma van FVD, Israël, de Digital Service Act, de WHO-akkoorden en de afbraak van de democratie. De Andere Krant praat erover met Lidewij de Vos en Thierry Baudet.

Alsof zich een klimaatverandering voltrekt, verandert het interieur van het Tweede Kamergebouw waar de kantoren van Forum voor Democratie beginnen. Perzische tapijten onttrekken het standaard tapijt aan het zicht, kasten, bureaus en lampen ogen antiek en geschilderde portretten, zeegezichten en landschappen sieren de wanden.

Naast de deur naar de werkkamer van partijleider Thierry Baudet staart Goethes geschilderde evenbeeld piekerend in het niets. Goethe, wetenschapper, schrijver, filosoof en staatsman, die op grote weerstand stuitte toen hij, einde achttiende eeuw, het bestuurlijke apparaat van het hertogdom Saksen-Weimar-Eisenach probeerde te reorganiseren. Dezelfde Goethe die aanzien genoot binnen de Sturm und Drangstroming, een stroming die propageerde dat de mens door het gebruik van haar of zijn verstand uit de onmondigheid zou raken die de mens zichzelf had opgelegd.

Baudet, typend op zijn telefoon op een Chesterfieldbank in zijn werkkamer, kijkt op, lacht en staat op. "Kom mee naar de kamer van Lidewij," zegt hij, "dan praten we daar," en hij leidt de weg. Lidewij de Vos, nu nog beleidsmedewerker maar nummer zes op de FVD-kieslijst tijdens de aankomende Tweede Kamerverkiezing, deelt een werkkamer met Kamerlid Pepijn van Houwelingen, die opstaat, me warm begroet en op een antieke kast naast zijn bureau wijst. "Oude apothekerskast. Tweedehands. Koopje. Mooi hè?" Van Houwelingen neemt weer plaats achter zijn bureau en concentreert zich op wat zijn beeldscherm vult, De Vos schudt me de hand en De Vos, Baudet en ik nemen plaats op een bank en een stoel die in de residentie van de hertog van Saksen-Weimar-Eisenach niet zouden hebben misstaan.

Tot een gesprek komt het nog niet, want Kamerlid Gideon van Meijeren beent het kantoor van De Vos en Van Houwelingen binnen. Hij verhaalt over zijn optreden bij Blckbx-tv, vraagt of iemand trek heeft in koffie en beent de kamer weer uit. Dan, als ik inadem om mijn eerste vraag te stellen, steekt Kamerlid Freek Jansen zijn hoofd door de deuropening. "Koffie, iemand?" Pas als Ralf Dekker, namens FVD lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland, Baudet advies heeft gegeven voor een aankomend debat daalt de rust neer en vraag ik De Vos, biochemicus, afgestudeerd in Molecular Life Sciences, de studie naar biologische en biomedische processen vanuit een moleculair perspectief, of ze me iets kan vertellen over het boek Niemand in de Cockpit, dat ze schreef met Baudet en dat op 7 oktober tijdens het festival Forum Outside in Eefde aan het publiek werd gepresenteerd.

"Het boek," antwoordt De Vos, "is een casestudy over de huidige stikstofproblematiek, maar we lichten die problematiek door als voorbeeld van hoe een bepaald beleid, dat in principe destructief is voor een land, tóch wordt doorgezet. Feitelijk is het boek gebaseerd op het gevoel dat we als partij hadden dat het stikstofverhaal niet deugt, hoewel deels op basis van dat verhaal de Nederlandse samenleving onder curatele is gesteld. Daarnaast ontdek je, als je je in het onderwerp verdiept, dat zelfs de wetenschappers die de overheid adviseren niet precies weten waar het over gaat. We beschrijven in het boek de geschiedenis van het stikstofverhaal, we leggen uit wat stikstof precies is en welke rol het speelt op aarde en we doen verslag van het onderzoek dat we deden naar de natuur in Nederland, waarmee het eigenlijk heel goed gaat,’ waarop Baudet aanvult: ‘Wat je ziet, en daarom gaat dit boek over meer dan stikstof, is dat de overheid haar beleid baseert op modellen. Computers berekenen die modellen, ze komen tot stand in laboratoria of ze zijn, in het geval van bijvoorbeeld stikstof, gebaseerd op ervaringen met één specifieke plant- of diersoort in de natuur. Uit die modellen komt een alarmistisch idee naar voren en zonder dat de modellen aan de werkelijkheid worden getoetst, vormt zo’n alarmistisch idee de basis van beleid."

En vanwaar de titel Niemand in de Cockpit? "Omdat," is Baudet De Vos te vlug af, "het bestuur van Nederland weigert te onderzoeken of een eenmaal ingezette koers, zoals de koers van het stikstofbeleid, de juiste koers is. De koers voor veel overheidsbeleid is zo slecht uitgezet dat het vliegtuig, de Nederlandse overheid, gedoemd is neer te storten. Bestuursleden vervullen hun functies te kort en daarmee ontsnappen ze ook nog eens aan de gevolgen van hun eigen desastreuze beleid, dat door hun opvolgers kritiekloos wordt voortgezet. Niemand in de cockpit. Het is de analyse van een symptoom dat een veel breder ziektebeeld laat zien."

De club van Rome, Jay Forrester, die in 1972 (!) op basis van een computeranalyse het rapport Grenzen aan de groei publiceerde, dat de mensheid nog steeds in een wurggreep houdt, de door de EU ingestelde Natura 2000-gebieden, de nog steeds merkbare gevolgen van een brief die de bewindslieden van Geel en Veerman in 2003 aan de Tweede Kamer sturen, zure regen, Waldsterben, verzuring, vermesting, het rekenmodel AERIUS en de door de Nederlandse overheid terzijde geschoven rapporten van de commissies Trojan en Huys. Stap voor stap loodst Niemand in de Cockpit de lezer door de geschiedenis van het huidige stikstofbeleid en de begrijpelijk verwoorde casestudy zou gezien het belang dat Nederland erbij heeft bij de media en bij de Nederlandse overheid tot de nodige discussie moeten leiden. Niets daarvan. Tijd om daarop in te gaan is er niet, maar Baudets woorden desastreus beleid roepen om een vraag naar het programma van FVD tijdens de aankomende parlementsverkiezingen.

"We hebben een samenvatting gemaakt met twaalf regels," legt Baudet uit. "Er is een aantal dingen waar we tegen zijn, zoals de klimaatplannen, de LGBTQ-gerelateerde zaken, het opengrenzenbeleid, de oorlog in Oekraïne, het coronabeleid. Er is ook een aantal dingen waar we voor zijn, zoals de privacy van mensen, een kleinere overheid, de mogelijkheid zonder te veel inmenging van de staat een bedrijf te kunnen starten, oog voor de Nederlandse geschiedenis en tradities en een internationale positie van neutraliteit."

"Volgens mij," vervolgt Baudet, "vormen die twaalf punten, die op onze website te vinden zijn, een uniek verhaal en ik heb niet het idee dat op basis van die punten nog kan worden gezegd dat FVD een rechtse partij is in de klassieke zin. Onze positie is sinds corona sceptisch geworden ten aanzien van spierballentaal en bijvoorbeeld militarisme, zaken die je makkelijk als rechts kunt beoordelen. Je ziet dat terug in wat nu gebeurt in Israël. FVD is zelfs internationaal de enige tussen aanhalingstekens rechtse partij die zich terughoudend opstelt. Stel je toch eens voor dat Israël zich zou richten op het terughalen van gijzelaars, en bombardementen achterwege zou laten. Daarmee zou het land een morele upperhand verwerven."

Maar hoe kan het zijn dat je om een dergelijke visie wordt uitgelachen? "Dat is een van de grootste vragen die ik me de afgelopen zes jaar heb gesteld. Ten aanzien van vrijwel elk thema denkt FVD fundamenteel anders terwijl ik het gevoel heb dat we de feiten aan onze kant hebben, dat we dingen goed uitzoeken. Toch worden we in dit gebouw en in de media weggezet als losgezongen van de werkelijkheid terwijl onze partij feitelijk veel raakvlakken heeft met het oude links. Kritiek op het Amerikaanse imperialisme, angst voor het inperken van privacy, ga zo maar door. Links was in de jaren ‘80 gekant tegen de invoering van het Burgerservicenummer maar staat nu vooraan als het gaat om het controleren van het internet. Ook staat links vooraan als het gaat om het sturen van F-16’s naar Oekraïne. Het voelt of alles is omgegooid."

Hoe ga je om met de teloorgang van rationaliteit in een orgaan zoals de Tweede Kamer? "Tsja, we hebben vorige week een voorstel gedaan om tot een referendumwet te komen. Ik heb een boek geschreven waarin ik onderzoek bundel over het fenomeen referendum en minister De Jonge weigert dat boek in ontvangst te nemen, weigert zelfs me een hand te geven. Je verwacht hier een groep mensen die rationeel nadenkt over maatschappelijke problemen, maar dat is niet het geval."

De Digital Service Act? "Daar zijn we bezorgd over. Als het vrije internet ons ook nog wordt ontnomen, dan kunnen we niemand meer bereiken. Kijk wat er over corona naar buiten kwam toen Elon Musk Twitter overnam. Als die censuur terugkomt, is dat heel verdrietig." Is het dan nog mogelijk het huidige politieke systeem terug of om te vormen naar een echte democratie? "Het kan alleen werken als mensen goed geïnformeerd zijn. Mensen stemmen nu op personen, op beloftes, niet op beleid. Maar ook al zijn mensen goed geïnformeerd, dan moeten ze nog steeds de kans hebben overheidsbeleid middels referenda te corrigeren. Toch heb ik het gevoel dat mensen zich steeds vaker afvragen wat er nu eigenlijk gebeurt met hun stem en dat kan tot een spanning leiden die uiteindelijk moet worden weggenomen. Wij blijven in dat kader pleiten voor referenda."

"Het politieke landschap," vervolgt Baudet, "ziet er somber uit, maar er kunnen mondiaal ommezwaaien zijn die een en ander in een ander daglicht plaatsen. Wie had kunnen voorspellen dat in 1989 de Berlijnse Muur zou vallen? Dat zijn zaken die ook de Nederlandse politiek drastisch kunnen veranderen. Vooralsnog is de Tweede Kamer voor ons een podium dat ons in staat stelt een ander geluid te laten horen." Tot jullie worden opgeheven. Bestaat die mogelijkheid werkelijk? "Er worden telkens nieuwe wetten ingevoerd. Een van die wetten is dat je in strijd met de grondwet handelt als je twijfelt aan bepaalde doctrines. Pim Fortuyn wilde ooit artikel 1 van de grondwet schrappen. Als je dat nu wilt, is dat onrechtstatelijk en wat je wel en niet mag zeggen, breidt zich uit. Praten over het klimaat is inmiddels lastig en op die manier wordt de democratie feitelijk afgeschaft."

Nexit? "Ja, natuurlijk. En ik denk ook wel dat het mensen steeds duidelijker wordt dat de EU niet functioneert. Neem de pensioenen die verdampen omdat we voor Zuid-Europa moeten betalen. Er zal een moment komen dat de werkelijkheid landt. Vanaf dat moment zal Nexit door kiezers serieuzer worden overwogen." En hoe zit het met de WHO-akkoorden, die onlangs door de Nederlandse overheid zijn getekend? "Ik vind dat heel eng. Nationale parlementen en regeringen worden buitenspel gezet en de WHO, die gevormd wordt door de farmaceutische industrie, door mensen zoals Bill Gates, door China, verwerft te veel zeggenschap. Wat nu met de WHO-akkoorden gebeurt, lijkt op hoe het associatieverdrag met Oekraïne is afgehandeld. Het is een ondermijning van de democratie die we over ons heen laten komen en onze vrijheid glijdt tussen onze vingers weg," waarop de Vos aanvult: "In principe zou het kabinet om dergelijk handelen door het parlement naar huis kunnen worden gestuurd, maar dat gebeurt niet."

Er klinkt een luide beltoon en Baudet en Van Houwelingen staan op. Beiden schudden me de hand en haasten zich de gang op terwijl De Vos uitlegt dat de beltoon waarschuwt voor het statement dat de voorzitter van de Tweede Kamer zal maken over de situatie in Israël. De Vos verhaalt, als ik daarnaar vraag, hoe de nauwelijks kritische houding ten aanzien van het coronabeleid van medewerkers van de Erasmus Universiteit, waar ze destijds haar studie afrondde, bijdroeg aan de stap die ze maakte van biochemicus naar politicus en ik realiseer me dat ik niet meer dan 1500 woorden kwijt kan in mijn artikel …