Gepubliceerd in De Andere Krant van 26 augustus 2023.

Vrijheidsstrijder, bankman, expat, bestuurslid van Ongehoord Nederland, doctor in de economie met een master in bedrijfsadministratie, een Platinum-for-lifekaart van de KLM én gehandicapt door een progressieve spierziekte. Met de meest basale levensbehoeften zoals douchen, aankleden en zelfs eten en drinken moet hij geholpen worden, maar ondanks dat is hij een levenskunstenaar pur sang met een kritische kijk op het leven. ‘Vrij wel on beperkt’, is zijn autobiografie die Amsterdam Books op 2 september publiceert.

“Voor mijn tachtigste ren ik een marathon.” Een 65-jarige die iets dergelijks opmerkt, valt schamper ten deel. Wat als die 65-jarige ook nog eens rolstoelafhankelijk is? Nu is Gert-Jan Mulder geen domme man en hij weet dat hij die marathon nooit zal rennen, maar de opmerking is typerend voor het optimisme waarmee de in Uruguay woonachtige Nederlander in het leven staat.

“Uruguay?”

“Ja, Uruguay. Op mijn dertigste kwam ik er voor het eerst. Liefde op het eerste gezicht. Het klimaat, de ruimte, het landschap, de vrijheid, het buitenleven. Ik wist al als kind dat ik Nederland op een dag achter me zou laten. Te dorps en te weinig ruimte. Uruguay voelde in alle opzichten goed en daar komt bij dat wie van vrijheid houdt het beste in een onderontwikkeld land kan wonen. Zelfs toen mijn ziekte me twintig jaar geleden in een rolstoel dwong, had ik geen spijt van mijn emigratie. Mensen in Uruguay geven om mensen, en die rolstoel is daar onbelangrijk. In Nederland zien veel mensen eerst een rolstoel. Dan pas zien ze dat er ook nog iemand in zit.”

Mulder, als hij had mogen kiezen, zou graag in Zuid-Afrika zijn geboren, maar zijn wieg stond in Nederland, in Veenendaal. Op zijn vijftiende, als hij voor de tweede keer op school een jaar moet overdoen, stemt zijn vader ermee in dat hij gaat werken. “Het was een onbezorgde tijd. Ik had geld in mijn zak en leefde naar het voorbeeld van Ik, Jan Cremer, het boek dat me in het leven de weg zou wijzen.” De Rabobank, waar de jonge Mulder na twaalf ambachten en dertien ongelukken via een uitzendbureau belandt, belooft hem dat hij na het vervullen van zijn militaire dienst bij de bank kan terugkeren.

Die militaire dienst is een kantelpunt in het leven van Mulder. November 1978. Vies, nat en koud in een tentenkamp, zonder telefoon, krant, radio of tv, zinkt bij hem de waarheid in dat hij er zonder opleiding en zonder inspanning nooit zal komen. Al tijdens zijn militaire dienst begint hij aan de avond-MAVO en na zijn diensttijd keert Mulder terug bij de Rabobank. In de avonduren voltooit hij zijn VWO-opleiding, studeert hij economie aan de Universiteit van Amsterdam en benoemt de Rabobank hem tot areamanager voor Latijns-Amerika.

Mulder vindt het onrealistisch te veronderstellen dat twee mensen als gehuwd stel hun hele leven bij elkaar kunnen blijven en monogamie vindt hij al even onrealistisch. Toch trouwt hij driemaal; drie scheidingen volgen. Regelmatig reist Mulder tijdens zijn eerste huwelijk naar Zuid-Amerika en als hij op zijn dertigste de kans krijgt voor de Rabobank in Uruguay een bank te kopen en die bank te bestieren, grijpt hij die kans. Met zijn vrouw en hun twee kinderen emigreert hij naar Uruguay. Matig salaris, geen spaargeld, maar wel een Citroën XM, in die tijd een unieke auto in Uruguay.

Het leven lacht Mulder toe en als een arts hem op 33-jarige leeftijd meedeelt dat hij leidt aan de progressieve spierziekte Limb Girdle Muscular Dystrophy blijft zijn wereld intact. De ziekte beperkt zijn beweging en dwingt hem in een rolstoel, maar dat drukt geenszins het plezier dat hij beleeft aan het leven. “Veel mensen kunnen lopen en verder niets; ik kan niet lopen maar verder heel veel.” En heel veel moet bij Mulder breed worden geïnterpreteerd. Zijn liefdesleven, waaraan hij veel waarde hecht, loopt geen averij op en twaalf jaar na de LGMD-diagnose promoveert hij als econoom.

Mulder is inmiddels vijfenzestig. Hij is onafhankelijk. “Dat komt doordat ik mijn vrijheid liefheb. Ik laat mezelf zelden in het gareel dwingen, overtreedt de regels graag en doe wat me goeddunkt.” Een voorbeeld van dat laatste is de reis per auto die hij vorig jaar ondernam door het ‘levensgevaarlijke’ Brazilië. In zijn autobiografie, die binnenkort uitkomt, beschrijft hij die reis.

De Nederlandse politiek heeft Mulder nooit achter zich kunnen laten en hij categoriseert zichzelf als gezond rechts. “Rechts is wat het leven aangenaam maakt. Een positieve instelling, bouwen, verbeteren, het gezin als hoeksteen voor de samenleving en een realistische kijk op de samenleving in plaats van een op niets gebaseerd droombeeld.” Al tien jaar lang organiseert Mulder jaarlijks in Nederland de Gezond rechtsbarbecue. Tijdens die barbecue brengt hij elk jaar weer veel prominenten uit de politiek en het bedrijfsleven samen. Geert Wilders en Thierry Baudet rekent hij tot zijn politieke vrienden en hij stemt in november op de partij van een van beiden als de post zijn stembiljet op tijd in Uruguay bezorgt – wat de afgelopen dertig jaar nog niet is gebeurd. Belangrijk voor hem is dat Nederland weer zelfstandig wordt: “Nederland uit de EU, zo snel mogelijk. Die EU bevordert geen vrede maar draagt bij aan verdeeldheid tussen landen en culturen. Zij is een katalysator voor angst en onzekerheid en breekt alles af wat ons maakt tot wat we zijn: Nederlanders. De EU ontzielt ons.”

Vijfhonderd meter van waar zijn derde vrouw en vier van zijn zes kinderen wonen, leeft Mulder nog steeds gelukkig in Punta del Este, in Uruguay. Na lang aandringen door vrienden en kennissen besluit hij een boek over zijn leven te schrijven, wat met oog op zijn handicap meer dan een geestelijke uitdaging is. “Mijn schouders hebben er moeite mee mijn armen te heffen. Liggen mijn handen eenmaal op het toetsenbord, dan is typen geen probleem.”

Op 2 september vindt op de Veluwe, tijdens de Gezond rechtsbarbecue, de presentatie plaats van Mulders boek Vrij wel on beperkt, een wonderbaarlijk leven, waarin Mulder verhaalt hoe hij zich door niets heeft laten tegenhouden alles uit het leven te halen wat erin zit. En het doel van het leven? “Ha, voor wat dat betreft sluit ik me aan bij de bekende psycholoog Jordan Peterson: vind de grootste last die je dragen kunt en draag die last!”